top photo

Frank Abney Hastings : Ο Βρετανός Φιλέλληνας της «φρεγάτας της φωτιάς», ιδρυτής του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού .

proedros

Ο Frank Abney Hastings (1794 – 1888) προερχόταν από εύπορη οικογένεια, μάλιστα ξάδελφός του ήταν ο πρώτος Γενικός Κυβερνήτης της Ινδίας και θα μπορούσε να έχει μία άνετη ζωή, όμως εκείνος προτίμησε να ταξιδέψει σε όλες τις θάλασσες του κόσμου και να φτάσει στο βαθμό του πλοιάρχου. 

Μόλις 11χρονος, συμμετείχε στη ναυμαχία του Trafalgar, υπό τις διαταγές του Ναυάρχου Nelson. Για 15 ολόκληρα χρόνια εκπαιδεύτηκε στην πυροβολική, υπηρετώντας στο Βασιλικό Βρετανικό Πολεμικό Ναυτικό.   

Στα 1821, στο Παρίσι, ήρθε σε επαφή με πολλούς Φιλέλληνες και με το έργο του Λόρδου Byron. Ενθουσιασμένος, αποφασίζει να καταταγεί ως εθελοντής στην Ελλάδα.  Προμηθεύεται  διάφορα όργανα, χρήσιμα για το πυροβολικό και μαζί του έχει μια πολύ μεγάλη βιβλιοθήκη με βιβλία του Shakespeare, του  Walter Scott κ.α.

Ερχόμενος στην Ελλάδα και παρακινούμενος από τα ανθρωπιστικά του αισθήματα, ο ικανός στρατιωτικός ήρθε σε επαφή με τον Μαυροκορδάτο και τον Τομπάζη.  Τους παρουσιάζει τις ιδέες του για την οργάνωση Πολεμικού Ναυτικού, κατατάσσεται στο Ναυτικό της Ύδρας.  Μία από τις πρώτες του αποστολές ήταν η ναυτική εκστρατεία αντιποίνων εναντίον των Τούρκων για την σφαγή στη Χίο.  Συμμετέχει με το καράβι του «Θεμιστοκλής» σε πολεμικές επιχειρήσεις.  Συνεισφέρει ανεκτίμητα με τις καινοτόμες προτάσεις του.  Εγκαθιστά στο πλοίο σύγχρονα όργανα για βέλτιστη ναυσιπλοΐα και σκόπευση.  Πολλές από τις προτάσεις του απορρίπτονται όμως, καθώς οι Έλληνες καπετάνιοι δεν θέλουν να θέσουν σε κίνδυνο τα ιδιόκτητά τους πλοία.  Απογοητευμένος ζητά μετάθεση στην ξηρά και συμμετέχει στην εκστρατεία της Κρήτης, ως υπεύθυνος του πυροβολικού.

Μετά την τραγική πτώση του Μεσολογγίου, καταλαβαίνει  ότι η Ελλάδα  έπρεπε να ανακτήσει την κυριαρχία στην θάλασσα και πείθει την κυβέρνηση  να χρησιμοποιήσει ένα τμήμα του δεύτερου δανείου για την ναυπήγηση ισχυρού στόλου.  ‘Έρχεται σε επαφή με τον Thomas Cohrane, ο οποίος είχε συμμετάσχει στα απελευθερωτικά κινήματα της Νοτίου Αμερικής.  Η Ελληνική διοίκηση αναθέτει στον Hastings την επίβλεψη και τον σχεδιασμό ναυπήγησης του πρώτου ατμοκίνητου πλοίου, στο Λονδίνο.  Το πλοίο αρχικά ονομάζονταν Perseverance και ερχόμενο στην Ελλάδα πήρε το όνομα «Καρτερία».  Η χρηματοδότηση του υπέρογκου ποσού των 7.000 λιρών έγινε από την προσωπική περιουσία του Βρετανού φιλέλληνα.  Δεν θα ήταν η μοναδική φορά που ο Hastingsδιέθεσε ανιδιοτελώς την περιουσία του.  «Αν υπήρχε κάποιος πραγματικά ανιδιοτελής και χρήσιμος φιλέλληνας, αυτός ήταν ο Αστιγξ.  Δεν έλαβε ποτέ του αμοιβή.  Ξόδεψε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του για να κρατήσει μάχιμη και δυνατή την «Καρτερία», το μοναδικό πλοίο του Ελληνικού Ναυτικού που τηρούσε τους κανόνες της ναυτικής πειθαρχίας» , έγραψε ο Άγγλος στρατηγός Gordon.

Η «Καρτερία», το πιο σύγχρονο πλοίο της Μεσογείου, έγινε το καμάρι του Ελληνικού στόλου με ένα ξεχωριστό πλήρωμα επιλεγμένο από τον ίδιο τον Hastings αναμεσά τους η εμβληματική φυσιογνωμία του Αμερικανού στρατιωτικού γιατρού Samuel Howe και του Σκωτσέζου ιστορικού George Finlay.  Ο δεύτερος μας έχει αφήσει ως κληρονομιά την δική του τετράτομη «Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης».

Ο Hastings σχεδίασε τη λειτουργία ενός πειθαρχημένου Εθνικού Πολεμικού Ναυτικού που θα ανήκε στο κράτος και όχι πλέον σε ιδιώτες, με πληρώματα από Βρετανούς, Σουηδούς και Έλληνες. Εισηγήθηκε δε τον εξοπλισμό του στόλου με ατμοκίνητα πολεμικά πλοία.  

Ο Βρετανός Φιλέλληνας συμμετείχε με την «Καρτερία» στην εξουδετέρωση του τουρκικών αμυντικών εγκαταστάσεων του Πειραιά, στο ναυτικό αποκλεισμό της Ερέτριας, στο βομβαρδισμό του Μεσολογγίου, της Ναυπάκτου, του Βόλου.  Όμως η μεγαλύτερή του επιτυχία διήρκησε λίγα μόνο λεπτά όταν κατέστρεψε με πυρακτωμένα βλήματα 9 από τα 11 εχθρικά πλοία των Τούρκων, στον όρμο της Αγκάλης.

Να υπενθυμίσουμε ότι η συνθήκη του Λονδίνου (Ιούλιος 1827) διασφάλιζε την απελευθέρωση της Ελλάδας και επέβαλε εκεχειρία, την οποία όμως δεν τηρούσαν οι Τούρκοι. 

Μετά από πιθανή εντολή του Cohran για εκκαθάριση του Κορινθιακού από τα Τουρκικά πλοία, τα οποία παρεμπόδιζαν την επικοινωνία της Ρούμελης με την Πελοπόννησο, ο Hastings με την «Καρτερία» και άλλα δύο πλοία περνούν στον Κορινθιακό (11 / 09/ 1827).  Λίγες μέρες πριν, ο κυβερνήτης του «Σωτήρος»  George Thomas αφού είχε εντοπίσει τον Τουρκικό στόλο, στον όρμο Αγκάλη της Σκάλας Σαλώνων, στη σημερινή Ιτέα, επιτέθηκε χωρίς επιτυχία με αντίθετο άνεμο και στη συνέχεια έπλευσε στο Λουτράκι. 

Στις 17/9/1827 στη σκάλα Σαλώνων έξι Ελληνικά πλοία (η «Καρτερία» του Hastings, ο «Σωτήρ» του Thomas, οι κανονιοφόροι «Βαυαρία», «Φιλελληνίς», και 2 μίστικα) ξεκινούν την ναυμαχία.   Τα συμπαγή βλήματα της «Καρτερίας», βαριάς εξοπλισμένης με οχτώ πυροβόλα,  μέσα σε μισή ώρα, επέφεραν την καταστροφή : 9 από τα 11 Τουρκικά πλοία βυθίστηκαν, ενώ οι Έλληνες είχαν μόλις 3-4 νεκρούς. Ένα μόλις ατμοκίνητο πλοίο κατάφερνε για πρώτη φορά έναν άθλο : την καταβύθιση μίας σειράς πολεμικών ιστιοφόρων.  Ο ιστορικός Finlay έγραψε : «Ο Hastings με την πρώτη χρήση των πυρωμένων βλημάτων έφερε επανάσταση στις πολεμικές ναυτικές επιχειρήσεις».

Η ναυμαχία της Αγκάλης ή αλλιώς ναυμαχία της Ιτέας (17/9/1827), η οποία κατέληξε σε πανωλεθρία των Τούρκων επιτάχυνε τις εξελίξεις που οδήγησαν λίγες μέρες αργότερα στη ναυμαχία του Ναυαρίνου.  Η επικοινωνία της Ρούμελης με την Πελοπόννησο αποκαταστάθηκε, οι Ελληνικές δυνάμεις κατάφεραν να αποβιβαστούν στην Στερεά Ελλάδα, το ηθικό των Ελλήνων τονώθηκε και πλέον η κοινή γνώμη διέκειτο πάλι θετικά προς το Ελληνικό ζήτημα.  Η ναυμαχία της Ιτέας απέδειξε ότι η Ελλάδα είχε ανάγκη από ένα κρατικό Πολεμικό οργανωμένο στόλο. 

Η επόμενη κίνηση του Hastings, ήταν ο κανονιοβολισμός του Αιτωλικού, προπύργιου της Τουρκικής άμυνας του Μεσολογγίου, με σκοπό την απελευθέρωσή του.  Εκεί, δυστυχώς τραυματίζεται ελαφρά κατά την διάρκεια της επιχείρησης καθώς παγιδεύτηκε σε ένα μικρό πλοιάριο, παθαίνει γάγγραινα και αφήνει την τελευταία του πνοή στην Ζάκυνθο, τριαντατεσσάρων  μόλις ετών. 

Η καρδιά του έχει ταφεί στον Αγγλικανικό ναό του Αγίου Παύλου, στην Αθήνα ενώ το 1861, η πολιτεία μετέφερε τα οστά του στο Ναύσταθμο του Πόρου, όπου σήμερα βρίσκεται ένα μνημείο οβελίσκος προς τιμήν του.  Η Ναυμαχία της Αγκάλης εορτάζεται κάθε χρόνο την τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου στην Ιτέα.